කිරි - Milk

තාම කඩ ගානෙ ගිහින් කිරිපිටි හොයනවද? පිටිකිරි බීලා වැඩක් තියෙනවද? පිටි වෙනුවට දියර කිරි වලට මාරුවෙලාද? දියර කිරි බීලා වැඩක් තියෙනවද? කිරි වලට ඇබ්බැහි වෙලාද? ප්‍රශ්න ඔක්කොටම උත්තර අද ලිපියෙ තියෙනවා..

________________________________________

පිටිකිරි

පිටිකිරි ගැන කතා කරන්න නම් මම වැඩි වෙලාවක් ගන්නෙ නෑ. මොකද ඒ ගැන කතා කරන වෙලාවත් අපරාදෙ. පිටිකිරි කියල විකුණන්නෙ නිකන්ම නිකං රොඩ්ඩක්. පරීක්ෂණාත්මකව සනාථ වුණත් නොවුනත් මෙලමයින්, පාම් තෙල්, ඌරු තෙල් සහ කෘතිම ලැක්ටෝස් තියෙන බවත් කිරි නැති බවත් බොහොම ප්‍රසිද්ධ මතයක්. එහෙම බැලුවම පිටිකිරි බොන එකයි සුදු පාට ඩයි එකක් වතුරෙ දිය කරගෙන බොන එකයි අතරෙ වෙනසක් නෑ.

මාගරින් කියල හිතාගෙන අරගන්න Fat Spread එකත් ඔය වගේම තමයි. ඊළඟ පාර ගන්නකොට බලන්නකො පෙට්ටියෙ කොහෙවත් "ෆැට් ස්ප්‍රෙඩ්" කියල මිසක් "මාගරින්" කියල ඕකෙ ගහල තියෙනවද කියලා. ඒවා මාගරින් නෙමෙයි.

ඔය 2ම ශරීරයට අහිතකර වුණොත් ම්සක් කිසිසේත්ම හිතකර දේවල් නම් නෙමෙයි.

________________________________________


දියර කිරි (Fresh Milk)

කිරිපිටි කියන්නෙ බොරුවක් කියල කිව්වනෙ. එතකොට දියර කිරි? මේක තමයි අද අපේ මාතෘකාව. මෙතනින් එහාට හැමදේම කියන්නෙ දියර කිරි ගැන.

-කොළ පාට තණබිම් වල පින්තූර තියෙන්නෙ පැකට් එකේ විතරයි-


දියර කිරි නැතිනම් ඇත්ත කිරි වල තියෙනවා ප්‍රධාන පෝෂක කොටස් 5ක්.

1. මේදය
2. විටමින්
3. ඛනිජ හා ප්‍රෝටීන්
4. කැල්සියම්
5. සීනි (ලැක්ටෝස්)

කිරි බීමෙන් අපි මූලිකව බලාපොරොත්තු වෙන්නෙ ඔන්න ඔය වර්ග ටික ශරීරයට අවශෝෂණය කරගැනීම. අපි යට ඉඳල උඩට එමු..

________________________________________

ලැක්ටෝස්

කිරි වල සීනි පවතින්නෙ ලැක්ටෝස් හැටියට. ඇත්තටම කිරි වල තියෙන සීනි වර්ගයේ නම තමයි ලැක්ටෝස් කියන්නෙ. අපි කිරි බිව්වම මේ කිරි ටික යනවා ආමාශය හරහා අපේ කුඩා අන්ත්‍රයට (කුඩා බඩවැල). ඔන්න ඔය කුඩා අන්ත්‍රය නිෂ්පාදනය කරනවා එන්සයිමයක්. ඒකෙ නම ලැක්ටේස්.. කිරි වල තිබුණෙ ලැක්ටෝස්, මේ එන්සයිමය ලැක්ටේස්. ටෝස් ටේස් පටලගන්න එපා.

කොහොමහරි කිරි ටික එනවනෙ කුඩා අන්ත්‍රයට. එතනදි අර ලැක්ටේස් එන්සයිමය සමත් වෙනවා කිරි වල තියෙන සංකීර්ණ ලැක්ටෝස් සීනි අණුව බිඳලා ලේ වලට උරාගන්න පහසු සරළ සීනි වර්ග නිෂ්පාදනය කරන්න. ඒ කියන්නෙ ග්ලූකෝස්, ගැලැක්ටෝස් වගේ සරළ අණු. ඔන්න දැන් කුඩා අන්ත්‍රයට පුළුවන් ලේසියෙන්ම කිරි වල තිබුණ ලැක්ටෝස් ටික ජීර්ණය කරගන්න..

ඕක තමයි ක්‍රමය. හැබැයි පොඩි කොස්සක් තියෙනවා..

කුඩා අන්ත්‍රය තුල ලැක්ටේස් නිෂ්පාදනය වීමේ ක්‍රියාවලිය අපි වයසින් වැඩෙනකොට අඩාල වෙනවා. පුංචි කාලෙ විතරයි මේ ලැක්ටේස් එන්සයිමය හරියට නිෂ්පාදනය වෙන්නෙ. ඒ කියන්නෙ වැඩිහිටියෙකු තුල ලැක්ටේස් නිෂ්පාදනය වෙන්නෙ බොහොම අඩු ප්‍රමාණයක්. තේරුම තමයි වැඩිහිටියෙකුට කිරි වල තියෙන සීනි ටික ජීර්ණය කරගන්න අමාරුයි. එතකොට මොකද වෙන්නෙ?



ලැක්ටේස් නැති නිසා දැන් කුඩා අන්ත්‍රයෙදි කිරි ටික ජීර්ණය වෙන්නෙ නෑනෙ. ඔන්න ඉතින් ඒ කිරි ටික යනවා මහා අන්ත්‍රයට (මහා බඩවැල). මහා අන්ත්‍රය කියන්නෙ බැක්ටීරියා ගුහාවක්. ඔතනදි ඔයා බීපු කිරි ටික මේ අහිතකර බැක්ටීරියා එක්ක එකතු වෙලා නරක් වෙලා යෝගට් චීස් අයිස්ක්‍රීම් මුදවපු කිරි ෆලූඩා පුඩිං වගේ ඔක්කොම ජාති හැදෙනවා. පහුවදා උදේට වැඩේ බලාගන්න පුළුවන්. ඔය තත්වයට කියනවා Lactose Intolerance කියලා.

මුළු ලෝකයම සැලකුවම මේ ලැක්ටෝස් ඉන්ටොලරන්ස් තත්වය වැඩිහිටියන්ගෙන් 65%කට පමණ තිබෙනවා.




හැබැයි අපි වගේ ආසියාතික රට වලට මේ ප්‍රතිශතය 90%ක් පමණ දක්වා ඉහළයි. ඒ කියන්නෙ අපේ රටේ වැඩිහිටියන්ට කිරි වල ලැක්ටෝස් ජීර්ණය කරගන්න බෑ කියන එක. කිරි ලැක්ටෝස් සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් ජීර්ණය කරගැනීමේ හැකියාව තියෙන්නෙ උතුරු යුරෝපයේ සහ උතුරු ඇමරිකාවෙ මිනිසුන්ට විතරයි.




අපි කිරි බිව්වට තේරුමක් නෑ. උඩින් බොනවා යටින් යනවා. එච්චරයි.


________________________________________


කැල්සියම්

Tv එක දැම්මොත් යන්නෙම ඔස්ටියෝපොරෝසිස් වලින් බේරෙන්න නම් කැල්සියම් වලින් පරිපූර්ණ අහවල් කිරි ජාතිය බොන්න කියල යන වෙළඳ දැන්වීම්නෙ. එතකොට කිරි බිව්වම ඔස්ටියෝපොරෝසිස් වලින් බේරෙනවද? නෑ.. වෙලා තියෙන්නෙ ඒකෙ අනිත් පැත්ත. ලෝකෙ වැඩිම කිරි පරිභෝජනයක් සහිත රටවල තමයි වැඩිම ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගින් ඉන්නෙත්. මේ ලින්ක් එකේ තියෙන්නෙ නෝර්වේ පර්යේෂකයන් ඒ පිළිබඳව සොයාගත් විස්තර..



________________________________________


විටමින් හා අනෙක් පෝෂක කොටස්

අපිට වෙළඳපොළෙන් දියර කිරි ගන්න පුළුවන් ආකාර 3ක් තියෙනවා.

1. දොවපු ගමන් නියම fresh milk
2. පැස්චරීකරණය කරන ලද කිරි
3. UHT කිරි

හැබැයි ඔය පළවෙනි එක ගන්න පුළුවන් හරිම සුළු පිරිසකට විතරයි (උතුරුවා නිවාගෙන මිසක් බොන එක සෞඛ්‍යාරක්ෂිතත් නෑ). ඉතුරු හැමෝටම වෙළඳපොළෙන් ගන්න පුළුවන් එක්කො පැස්චරීකරණය කරන ලද කිරි, එක්කො UHT කිරි. මොනවද මේවා?


________________________________________


පැස්චරීකරණය..

මේක හොයාගත්තෙ ලුවී පාස්චර්. 1880දි. මේකෙදි කරන්නෙ කිරි සෙල්සියස් 100ට අඩු (74°C පමණ) උෂ්ණත්වයකට තත්පර 15ක් පමණ තුල රත් කර සිසිල් කිරීම. මේකෙදි අහිතකර දේවල් බොහොමයක් විනාශ වෙනවා. ඒ වගේම පෝෂක කොටස් ගොඩකුත්.




හැබැයි පැස්චරීකරණය කරන ලද කිරි ගබඩා කරන්න ඕන සිසිල් පරිසරයක. ඒ වගේම ගබඩා කරල තියාගන්න පුළුවන් කාලය දවස් 5ක් 6ක් විතර. ලංකාවෙ supermarkets වල හොයාගන්නත් ටිකක් අමාරුයි.


________________________________________


UHT Processing

UHT කියන්නෙ Ultra High Temperature processing එකට. මේකෙදි කිරි සෙල්සියස් අංශක 135ට විතර තත්පර 2ක් 4ක් පමණ තුල ක්ෂණිකව රත් කරනවා. ඊළඟට ක්ෂණිකව සිසිල් කරනවා. පෝෂක කොටස් යම් ප්‍රතිශතයක් විනාශ විය හැකියි.




මේ කිරි විවෘත නොකරන ලද ඇසුරුමක් තුල සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වයේ (ශීතකරණයේ නොදමා) මාස 8ක් 9ක් දක්වා කල් තියාගන්න පුළුවන්. Supermarkets වල ශීත නොකරන ලද රාක්ක වල තොග ගානට මාස ගණන් තියෙන්නෙ මේවා තමයි.

3න් මොකක්ද තෝරගන්නෙ කියන එක ඔබ සතුයි.

________________________________________

මේදය.

ඔක්කොම processing ටික කරාට පස්සෙ ඔය මේදය ටික විතරයි කිරි වල අන්තිමට ඉතුරු වෙන්නෙ. කිරිපිටි හෙවත් බොරු කිරි වල නම් ඕකත් නෑ.

________________________________________


පාරිසරික බලපෑම.

ලෝකය පුරා කිරි ගොවිපොළ වලින් විමෝචනය වන හරිතාගාර වායු ප්‍රමාණය සියළුම ගුවන් යානා වලින් පිටවන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණයටත් වඩා වැඩියි. ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමටත් මේ කිරි ගොවිපොළ වලින් පිටවන කාබන්ඩයොක්සයිඩ්, මෙතේන්, ඇමෝනියා වගේ දේවල් ලොකු ප්‍රතිශතයකින් සෘජුවම බලපානවා.

මේක විහිළුවක් නෙමෙයි. උෂ්ණත්වය වැඩි වෙලා ග්ලැසියර් යට සිරවෙලා තිබෙන අවුරුදු දහස් ගණන් පැරණි අති ප්‍රභල වෛරස් සහ බැක්ටීරියා මේ ග්ලැසියර් දියවීමත් එක්ක බාහිරට නිදහස් වුණොත් අන්න එදාට අපිට හිතෙයි කොරෝනා කියන්නෙ මොන්ටිසෝරි මට්ටමේ සෙල්ලම් ලෙඩක් කියලා. මේවා ඒ තරම් භයානකයි. විශේෂයෙන් permafrost එකේ. මේ ගැන වෙනම ලිපියක් පුළුවන් වුණොත් ලියන්නම්.


________________________________________


සත්ව හිංසනය.

ඔබ කොච්චර නිර්මාංශ පුද්ගලයෙක් වුනත් වැඩක් නෑ කිරි ආහාර පරිභෝජනය කරනවා නම්. මේ වීඩියෝ එකෙන් කියවෙන්නෙ කිරි වීදුරුවක් තුල රුධිරය කොපමණ තියෙනවද කියන එක ගැන. විනාඩි 5කටත් අඩු වීඩියෝ එකක්. අනිවාර්යයෙන් බලන්න.





ලොකු සත්ව හිංසනයකුත් කරන ගමන් සොබාදහමත් විනාශ කරන ගමන් අපිට හරියට ජීර්ණය වෙන්නෙ වත් නැති දියරයක් පුරුද්දක් හැටියට දිනපතා බොන්න වැඩිහිටි ඔබට තවදුරටත් හේතුවක් තියෙනවද?


________________________________________


විකල්පය..

පිටරට වලට නම් එළකිරි වලට හොඳම විකල්ප වෙන්නෙ සෝයා කිරි, ඕට්ස් කිරි, ආමන්ඩ් කිරි, හාල් කිරි වගේ දේවල්. හැබැයි අපිට ඊට වඩා බොහොම පොහොසත් ගුණදායක විකල්පයක් තියෙනවා. ඒ තමයි කොළ කැඳ.




කිරි වලට ඇබ්බැහි වෙලා ඉන්න අයයි කැඳ හදන්න කම්මැලිකමේ ඉන්න අයයි කැඳ ගැන වැරදි මත ඔළුවෙ තියාගෙන ඉන්න අයයි ටික දවසකට කිරි වලින් කැඳ වලට මාරුවෙලා බලන්න. ඔබටම වෙනස වැටහෙයි.

- රෙහාන් මෙන්ඩිස්




________________________________________


REFERENCES:






Comments

  1. SUDUMarch 24, 2020 at 8:50 AM

    අද දැනගත්තේ...ගොඩාක් වටිනා ලිපියක්..

    ReplyDelete
  2. UnknownMarch 24, 2020 at 10:59 PM

    Tnx for the description

    ReplyDelete
  3. Vihanga VithanawasamApril 29, 2020 at 9:31 PM

    ස්තූතියි ලිපියට. Permafrost ගැනත් ලිපියක් ලියන්නකො

    ReplyDelete
    Replies
    1. Rehan MendisNovember 4, 2020 at 8:44 AM

      ඉදිරියේදි ලියන්නම්. සමාවෙන්න reply එක පරක්කු උනාට

      Delete
  4. DilsoNovember 1, 2020 at 12:59 AM

    Great article. Thank u very much
    Keep it up

    ReplyDelete
  5. BrianMorenzeNovember 7, 2020 at 7:40 AM

    Hey man! Fantastic stuff! You have done some good research. Keep up the good work :)

    ReplyDelete
  6. AnonymousApril 4, 2023 at 12:18 PM

    ඇත්තටම සිංහල මිනිස්සු ඉස්සර කිරි බීපු අය නෙවෙයි,කැද බීපු අය. එත් "කැද බීලා වගේ මොකද ඔය" කියල කැද කියන පානය ගනන් ගන්නේ නැති මට්ටමට දාල, ඕව යටත් විජිත කාලේ අපේ මිනිස්සු සුදන්ගෙන් පුරුදු වුන දේවල්, එයාලට කිරි දිරෙව්වට, එක හරි හොද පානයක් කියල හිතල දැන් අපිත් ඒකට හුරු වෙලා.

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

Submarine Cables - මුහුද දිගේ අන්තර්ජාලය එන හැටි

Image
ලංකාවට ඉන්ටර්නෙට් එන්නෙ කොහොමද කියල දන්නවද? චන්ද්‍රිකා වලින් නම් නෙමෙයි. මුහුදු පතුල දිගේ ඇදපු කේබල් කිහිපයක් මගින් තමයි දූපතක් වෙච්ච ලංකාව ලෝකෙත් එක්ක සම්බන්ධ වෙන්නෙ. මේවට කියන්නෙ Submarine cables (සබ්මැරින් කේබල්) කියලා. මේ කියන්න යන්නෙ ඒ ගැන.. SEA-ME-WE කේබල් පද්ධතිය.. ලංකාවට එන submarine කේබල් අතරින් ප්‍රධානම කේබල් පද්ධතිය තමයි SEA-ME-WE (සීමීවී) කියන්නෙ. SEA-ME-WE කියන අකුරු ටිකෙන් කියවෙන්නෙ South East Asia - Middle East - West Europe කියන එක. මේ කේබල් පද්ධතිය ප්‍රංශයේ ඉඳලා සිංගප්පූරුව දක්වාම දිවෙනවා. ඔය අතරෙ තියෙන හැම රටකම වගේ නියෝජිත ආයතනයක් (ලංකාවෙ නම් SLT) මේ කේබල් වෙනුවෙන් මුදල් ආයෝජනය කරනවා. මේ කරපු ආයෝජනයේ ප්‍රමාණයට අනුව තමයි කේබල් පද්ධතියෙන් තමන්ට ලැබෙන ධාරිතාවය තීරණය වෙන්නෙ.. දැනට SEA-ME-WE 1 සිට 5 දක්වා කේබල් පද්ධති මුහුදෙ තියෙනවා. Copper Cables - තඹ රැහැන්.. ගොඩක් ඉස්සර මේ සබ්මැරින් කේබල් හදල තිබුණෙ තඹ වලින්. විෂ්කම්භය අඩියකට ටිකක් අඩුයි. ලංකාවට මුලින්ම ආවෙ SEA-ME-WE 1 කියන කේබල් එක. තනිකර තඹ. මේක සම්බන්ධ වුණේ කොළඹ ගෝල්ෆේස් පිට
Read more

හීන ලෝකය

Image
මෙහෙම අත්දැකීමක් ඔයාටත් තියෙනවද? ඔන්න එක පාරටම නින්දෙන් අවදිවෙනවා. හැබැයි අතපය තියා ඇඟිල්ලක් වත් හොලවන්න වත් බෑ. ඔයාගෙ ශරීරය ඔයාට පාලනය කරගන්න බෑ. මනස ශරීරයෙන් තනිකරම වෙන්වෙලා එළියට ඇවිත් වගේ . එක පාරක් හරි එහෙම වෙලා තියෙනව නම් දිගටම කියවන්න. ඔන්න අද අපි කතා කරන්න යන්නෙ අපි හැමෝම අත්දැකල තියෙන අපූරු  මාතෘකාවක් ගැන.. ඒ තමයි හීන .. හැබැයි අර TV එකේ එක එක්කෙනා කියවන ජාතියෙ බහුබූත හීන පලාඵල  ගැන නම් නෙමෙයි. අපි මේ කතා කරන්නෙ හීන සම්බන්ධ විද්‍යාත්මක කරුණු ගැන. පොඩ්ඩක් ඉන්න.. හීන ගැන කතා කරන්නෙ කොහොමද නින්ද අමතක කරලා? ඒක නිසා මුලින්ම අපි නින්ද ගැන ටිකක් වැඩිපුර හොයල බලමු. නින්දෙන් අපිට ලැබෙන එක වාසියක් තමයි අපේ දරාගැනීමේ ශක්තිය වැඩිවෙන එක. අධ්‍යයන වලින් හෙළිවෙලා තියෙන හැටියට කාලයක් පුරාවට පුද්ගලයෙකුගෙ නින්ද 50%කින් කපාහැරියම ඔහුට දරාගත හැකි උපරිම වේදනාවත් සීඝ්‍රයෙන් අඩුවෙනවලු. හැබැයි ඒකට නිශ්චිත හේතුවක් නම් තාමත් විද්‍යාඥයො හොයාගෙන නැහැ. නින්ද කොච්චර අත්‍යවශ්‍යද කියනව නම් පුද්ගලයෙක් වැඩිම කාලයක් එක දිගට නිදි රහිතව හිටපු කාලයට හිමි ලෝක වාර්තාව දින 11ක් පමණයි. ඒ 1964දි කැලිෆෝනිය
Read more

සාපේක්ෂතාවාදය 1 | ස්කන්ධය හා වේගය

Image
සාපේක්ෂතාවාදය .. නම අහපු ගමන්ම ගොඩක් බරපතල මාතෘකාවක් වගේ. ඇත්තටම ඒක එහෙම එකක් තමයි. මොකද සාපේක්ෂතාවාදය සම්පූර්ණයෙන් තේරුම්ගත්ත මිනිස්සු ලෝකෙටම ඉන්නෙ හරි ටිකයි. ඒක ඒ තරම් සංකීර්ණයි. සාපේක්ෂතාවාදය ගැන අන්තර්ජාලයේ හා පොත්පත් වල බොහෝ කරුණු තියෙනවා. ඒත් ගොඩක් අයට ඒවා ග්‍රීක් වගේ. මෙලෝ හසරක් තේරෙන්නෙ නෑ. හේතුව තමයි සාපේක්ෂතාවාදය ගැන මූලික දැනුම නැතිකම. මේ ලිපි පෙලින් මම බලාපොරොත්තු වෙන්නෙ ඔබට ඒ මූලික දැනුම ලබාදෙන්නයි. සාපේක්ෂතාවාදයේ කියවෙන මූලිකම කරුණක් තමයි "විශ්වයේ නියත එකම දේ රික්තයේදී ආලෝකයේ වේගය පමණයි, අනෙක් සියළු දේ තවත් දෙයකට සාපේක්ෂව ත්වරණය වෙනවා" කියන එක. අද අපි කතා කරන්න යන්නෙ සාපේක්ෂතාවාදයේ තියෙන සරල සහ මූලික කරුණු කිහිපයක් ගැන. ඇත්තටම මූලික කරුණු ටික කතා කරන්නත් මට ලිපි කිහිපයක් ලියන්න වෙනවා. ඒ තරම් මාතෘකාව දරුණුයි. දරුණු වුණාට මේක ටිකක් ඔළුවට වැදුණම ඇබ්බැහි වෙන ජාතියෙ හරිම interesting subject එකක්. ඒක නිසා බය නැතුව දිගටම කියවන්න. මේක කියවගෙන යද්දි ඔයාට හිතෙයි අපි මෙච්චර කාලයක් නිව්ටන්ගෙ භෞතික විද්‍යාව කියල ඉගෙනගත්තෙ ලොකු බොරුවක්ද කියලා. කතාව මේකයි..
Read more

මනසින් වැඩ ගැනීම

Image
අපිට හිතාගන්න වත් බැරි තරම් දියුණු යන්ත්‍රයක් තමයි අපේ මනස. එහෙමත් නැත්තං මොළය. අද මම කියල දෙන්න යන්නෙ ඒ සුපිරි මනසින් වැඩ ගන්න හැටි. මේක කරන්න පුළුවන් හොඳට සිත දියුණු කරපු අයට විතරද? නෑ මේක අපි හැමෝටම කරන්න පුළුවන්. පොඩි පුහුණුවක් විතරයි අවශ්‍ය. මේකෙන් අරුම පුදුම සිතූපැතූ සම්පත් ලබාගන්න පුළුවන්. මේ කියල දෙන්න යන්නෙ ඒ වැඩේ කරන හැටි.. මේ මොළයේ ක්‍රියාකාරිත්වය ගැන කියන තුන්වෙනි ලිපිය. හොල්මන් පෙනෙන හැටි ගැන ලියපු පළමු ලිපිය  මෙතනින්  හා DeJa-Vu ගැන ලියපු දෙවන ලිපිය මෙතනින් කැමති අය කියවන්න. මාස කිහිපයකට පස්සෙ බ්ලොග් එක ලියන නිසා මේ පාර ටිකක් දිග ලිපියක් තමයි ලියන්න හදන්නෙ. හැබැයි අර මුලදි කියපු සිතූපැතූ සම්පත් ලබාගන්න හැටි දැනගන්න නම් කම්මැලි නැතුව අන්තිම වෙනකන් කියවන්න වෙයි. හරි අපි කෙලින්ම කතාවට එමුකො. අපේ මොළය කියන්නෙ හරිම අපූරු උපකරණයක්. මොළය නිර්මාණය වෙලා තියෙන්නෙ නියුරෝන බිලියන 100ක් විතර එකතු වෙලා. අපේ මුළු මන්දාකිණියෙම තියෙන තරු ප්‍රමාණයත් බිලියන 100ක් විතර. ඉතින් හිතාගන්නකො කොච්චර ගොඩක් තියෙනවද කියලා. හැබැයි ඉතින් මේ ඔක්කොම එක පාර වැඩ කරන්නෙ නම් නෑ. මොකද මේ ඔක
Read more

නිකොලා ටෙස්ලා

Image
ඔබ තෝමස් අල්වා එඩිසන් යනු ශ්‍රේෂ්ඨ විද්‍යාඥයෙකු බව පිළිගන්නවාද? ඔබ නිකොලා ටෙස්ලා නැමැත්තෙකු ගැන අසා තිබෙනවාද? පළමු ප්‍රශ්නයට පිළිතුර 'ඔව්' සහ දෙවැන්නට 'නැත' නම් මේ ලිපිය ඔබ සඳහායි. නිකොලා ටෙස්ලා උපත ලැබුවේ ක්‍රොයේෂියාවේ සර්බියානු පවුලකයි. ඒ 1856 ජූනි 10 වනදා අකුණු ගසන මධ්‍යම රාත්‍රියේයි. ඒ නිසාම ඔහුව විදුලියෙන් උපන් දරුවා ලෙසද හැඳින්වුනා. ඔහුගේ පියා ඕතොඩොක්ස් පූජකයෙකු වූ බැවින් ඔහුට තම පුතාවද පූජකයෙකු කිරීමට අවශ්‍ය වුණා. නමුත් තම මව නිවසේ වැඩ පහසු කරගැනීමට නිර්මාණය කළ විවිධ උපකරණ හා ක්‍රම දුටු කුඩා ටෙස්ලාට අවශ්‍ය වුණේ තාක්ෂණය ඉගෙනගැනීමටයි. දිනක් ඔහුගේ සුරතල් බළලාගේ ලෝම වලින් හටගත් කුඩා ස්ථිති විද්‍යුත් ධාරාවක් වැදුණු ටෙස්ලා තමන් විදුලිය ගැන ඉගෙනගත යුතු බව තීරණය කළා. කළක් තම උපන්බිමේ දුම්රිය සමාගමක ට්‍රොලි සම්බන්ධව සේවය කළ ටෙස්ලා තම ජීවිතයේ ගත් සාධනීයම තීරණයක් ගන්නවා. ඒ ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වීමටයි. ඔහු ඇමරිකාවට එන්නේ ඇඳුම් කිහිපයක්, මග වියදමට මුදල් ස්වල්පයක් සහ තමාව හඳුන්වාදීමේ ලිපියක් පමණක් සහිතවයි. ඔහු සේවයට යන්නේ ඒ මහා "ශ්‍රේෂ්ඨ ව
Read more

මෙසපොටේමියානු ශිෂ්ටාචාරය

Image
මේක සුරංගනා කතාවක් වගේ නම් තමයි. හැබැයි ටිකක් scientific සුරංගනා කතාවක්. විශ්වාස කරන්න නෙමෙයි දැනගැනීම පිණිසයි කියන්නෙ. ::. මේ මෙසපොටේමියානු ශිෂ්ටාචාරයේ ඉතිහාස කතාව .:: පෘථිවියේ පළවෙනිම ශිෂ්ටාචාරය තමයි මෙසපොටේමියානු ශිෂ්ටාචාරය (Mesopotamian Civilization) කියන්නෙ. එයාල හිටියෙ වත්මන් ඉරාකය ආශ්‍රිත භූමියේ යුප්‍රටීස් හා ටයිග්‍රිස් කියන ගංගා දෙක අතර. ලෝකෙ පළවෙනි ශිෂ්ටාචාරයෙ අය කොයි වගේ වෙන්න ඇතිද? අමාරුවෙන් ගල් දෙකක් අතුල්ලල ගින්දර අරන් සතෙක් පුච්චගෙන කාපු ප්‍රාථමික මිනිසුන් වෙන්න ඇති. නෑ!! තහවුරු කරන ලද පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක වලට අනුව මෙයාල විගණනය (auditing) පවා කරා. සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ සිතියම් ඇන්දා. තව මේ වගේ හිතාගන්න බැරි වැඩ ගොඩක් කරපු අරුම පුදුම මිනිසුන්ගෙන් පිරි ශිෂ්ටාචාරයක්. ඔන්න ඔතනදි තමයි ප්‍රශ්නයක් මතුවෙන්නෙ. සියවස් 50කටත් කලින් මෙයාල ඇඳපු මේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩල සිතියමේ අපි බොහොම මෑතකදි හොයාගත්ත ප්ලූටෝ ඉන්නවා! ඒ විතරක් නම් කමක් නෑ තවත් මොකෙක්ද ග්‍රහයෙක් ඉන්නවා . ග්‍රහයෙක් කිව්වට ඒක infrared range එකේ තියෙන (පියවි ඇසට පෙනෙන සංඛ්‍යාත පරාසයෙන්
Read more

හෙම්බිරිස්සාව සහ ඇමොක්සිලින්

Image
වැස්සට තෙමුණම හෙම්බිරිස්සාව හැදෙනවද? හෙම්බිරිස්සාව හැදුනම ඇමොක්සිලින් අරගෙන තියෙනවද? එහෙනම් අනිවාර්යයෙන්ම ඔක්කොම කියවන්න.. හෙම්බිරිස්සාවක් හැදිල නැති කෙනෙක් නෑනෙ. හැමෝටම හැදිල තියෙනවා. හෙම්බිරිස්සාව හැදෙන්න හේතුව වයිරසයක්. වයිරසයක් කිව්වට එක වයිරසයක් නෙමෙයි. වයිරස් වර්ග කිහිපයක්ම තියෙනවා. human rhinoviruses (HRV) coronaviruses parainfluenza viruses adenoviruses මේ අතරින් සෙම්ප්‍රතිශ්‍යා  බහුතරයකට විතර වගකියන වයිරස් වර්ගය තමයි Rhinovirus කියන්නෙ. HRV කාණ්ඩයට අයත් සෙම්ප්‍රතිශ්‍යා වර්ග 100ක් විතර තියෙනවා. සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව බෝවෙන ප්‍රධාන මාධ්‍ය තමයි ආසාදිත කෙනෙකුගෙ කිවිසුම්, ඛේටය වගේ දේවල්. මුඛ ආවරණ පැළඳීම මගින් මේ තත්වය අවම කරගත හැකි වුණත් ඒක. හැම තැනටම ප්‍රායෝගික නෑනෙ. ඉතින් කරන්න තියෙන හොඳම දේ තමයි පොදු ස්ථායකට ගිහින් ආපු විගසම හොඳට මුහුණ සහ අතපය සබන් ගාලා හෝදගන්න එක. __________________________________________ වැස්සට තෙමුණම හැදෙන හෙම්බිරිස්සාව කලින් කිව්වනෙ හෙම්බිරිස්සාව හැදෙන්නෙ වයිරස් වලින් කියලා. හැබැයි අපි හැමෝම අත්දැකල තියෙන දෙයක් ත
Read more

සාපේක්ෂතාවාදය 2 | කාල තරණය

Image
අපි කලින් ලිපියෙන් කතා කරේ සාපේක්ෂතාවාදයෙදි වේගයත් එක්ක ස්කන්ධය වෙනස් වෙන හැටිනෙ. දැන් කතා කරන්න යන්නෙ වේගයත් එක්ක කාලය වෙනස් වෙන හැටි. කලින් ලිපිය කියවපු නැති අයට කතාව හරියටම පැහැදිලි කරගන්න මේ ලින්ක් එකට ගිහින් ඒ ලිපිය කියවලම එන්න කියලා මතක් කරන්න කැමතියි. https://diaryofrehan.blogspot.com/2018/01/1.html වේගයත් එක්ක කාලය වෙනස් වෙනවා? ඔව් ඇත්තටම වෙනස් වෙනවා. ඒකට කියන්නෙ Relative Velocity Time Dilation කියලා.. ඒ කියන්නෙ නිශ්චලව ඉන්න කෙනෙකුට තත්පරයක් ගතවෙන්න ‍යන්නෙ තත්පරයයි වුණාට අධික වේගයෙන් ගමන් කරන කෙනෙක්ට තත්පරයක් ගතවෙන්න තත්පර කිහිපයක්, විනාඩි, පැය, සමහරවිට අවුරුදු කිහිපයක් ගතවෙන්න පුළුවන්. තේරුණේ නැහැ නේද? මෙහම හිතන්නකො. ඔයාගෙ වයස 20යි . ඔයාට නිවුන් සහෝදරයෙක් ඉන්නවා. එයාටත් 20යි . ඔයාල දෙන්නම එකම වෙලාව තියෙන අත් ඔරලෝසු 2ක් දාගන්නවා. ඊට පස්සෙ ඔයාගෙ සහෝදරයා යානයක නැගල ආලෝකයේ වේගයට ඉතා ආසන්න වේගයකින් පෘථිවිය වටේ කැරකිලා ආපහු පෘථිවියට එනවා. ඒ වෙනකන් ඔයා පෘථිවියේ බලන් ඉන්නවා. අපි හිතමු ඔයා එහෙම අවුරුදු 10ක් බලන් හිටියා කියල. එහෙනම් දැන් දෙන්නගෙම වයස අ
Read more

සාපේක්ෂතාවාදය 3 | ගුරුත්වය

Image
අද ලෑස්ති වෙන්නෙ විශ්වයට එබිල බලන්නයි. අපි කලින් කතා කරානෙ වේගයයි ස්කන්ධයයි අතර සම්බන්ධය වගේම වේගයයි කාලයයි අතර සම්බන්ධයත්. ඔන්න දැන් ඉඳල තමයි කතාවෙ ටිකක් ගැඹුරට යන්න හදන්නෙ. අපි ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාව පාවිච්චි කරන්නෙ උප පරමාණුක අංශු වලටත් වඩා කුඩා දේවල් ගැන හදාරන්න. එතකොට සාපේක්ෂතාවාදය පාවිච්චි කරන්නෙ සාමාන්‍යයෙන් තරු, ග්‍රහලෝක, මන්දාකිණි (galaxies) වගේ අති දැවැන්ත ස්කන්ධයන්ගෙන් යුත් වස්තූන් ගැන කරන අධ්‍යයනයන්ට. අයින්ස්ටයින් මහතාට භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ නොබෙල් ත්‍යාගය ලැබුණෙ සාපේක්ෂතාවාදය වෙනුවෙන් නම් නෙමෙයි. ඒත් අපිට පෘථිවියෙන් එළියට යන්න නම් මේක අත්‍යවශ්‍යම විෂයක්. අහස දිහා ඔහේ බලාගෙන හිටියට ඒ අහසෙ වෙන හරිම පුදුම හිතාගන්න බැරි තරම් අපූරු දේවල් ගැන දැනගන්න නම් ඔයාට මේ විෂය දැනුම අත්‍යවශ්‍යයි. ඉතින් දැන් අපි ටික ටික විශ්වයට යන්නයි ලෑස්තිය. AL වලට භෞතික විද්‍යාව ඉගෙනගත්ත කෙනෙක් නම් ඔයා දන්නවා නිව්ටන්ගෙ ගුරුත්වාකර්ෂණ සමීකරණය. ඒකෙන් කියවුනේ ස්කන්ධයන් 2ක් අතර ඇතිවන ගුරුත්වාකර්ෂණ " බලය " එම ස්කන්ධයන් දෙකේ ගුණිතයට අනුලෝමවත් ස්කන්ධ 2 අතර දුරේ වර්ගයට ප්‍රතිලෝමවත් සමානුපාතික
Read more